تغییر مؤلفه های اندیشه‌ای در جنگ شناختی امویان علیه اهل بیت(علیهم‌السلام)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، دانشگاه معارف اسلامی، قم، ایران

2 استادیار، گروه تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، دانشگاه معارف اسلامی قم، قم، ایران

چکیده

مدیریت ادراک، شناخت و تاثیرگذاری بر افکار عمومی همواره از دیرباز به خصوص از سوی دولتمردان و حکومت‌های گوناگون مورد توجه بوده است. تا جایی که دولت‌ها برای استمرار حیات خویش ناگزیر به همسوسازی افکار عمومی با اهداف و برنامه‌های خود می‌پرداختند. در این میان بررسی جنگ شناختی امویان علیه اهل‌بیت(علیهم‌السلام) به عنوان مصداقی تاریخی در این زمینه، از اهمیت خاصی برخوردار است. چرا که به گواه تاریخ، امویان یکی از بزرگ‌ترین تهدیدات جامعه اسلامی بوده‌اند و در عرصه جنگ شناختی نیز ریشه بسیاری از انحرافات فکری در جهان اسلام به این خاندان باز می‌گردد. از این رو در این مقاله با روش توصیفی و تحلیلی به مساله «تغییر مولفه‌های فکری جامعه اسلامی» به عنوان یکی از مهم‌ترین راه‌کنش‌های رهبران اموی در جریان جنگِ شناختی علیه اهل‌بیت(علیهم‌السلام)، می‌پردازیم که در قالب روش‌های مختلفی از جمله «خصوصیت زدایی از مولفه‌های رهبری» و «ترویج انگاره عدم انحصار خلافت در اهل‌بیت(علیهم‌السلام)»، «ترویج انگاره جدایی دین از سیاست و خلافت»، «ترویج اندیشه‌های همسو» و «تغییر در مرجعیت فکری جامعه اسلامی» بروز و ظهور یافت و به صورت مستقیم در حوزه شناخت مردم اثر گذاشت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Changing Ideological Components in the Umayyads' Cognitive War Against the Ahlul Bayt (a.s.)

نویسندگان [English]

  • reza mehrzad 1
  • Sayyed Ruhollah parhizkari 2
1 PhD Student in History of Islamic Culture and Civilization, University of Islamic Sciences, Qom, Iran.
2 Assistant Professor, Department of History of Islamic Culture and Civilization, University of Islamic Sciences, Qom, Iran.
چکیده [English]

The management of perception, cognition and influence on public opinion has always been of interest from a long time ago, especially by statesmen and different governments. To the extent that governments had to align public opinion with their goals and plans for their survival. Therefore, facing cognitive warfare is not a new phenomenon. Rather, it is a new embodiment of perceptions and efforts that have existed for a long time and are referred to in the current era with various titles such as cognitive warfare. In the meantime, the study of the cognitive warfare of the Umayyad government against the Ahl al-Bayt (AS) is of special importance as a historical example in this field. Because, according to history, the Umayyads were one of the biggest threats to the Islamic society, and in the field of cognitive warfare, the roots of many intellectual deviations in the Islamic world return to this dynasty. Therefore, in this article, with a descriptive and analytical method, we deal with the problem of "changing the intellectual components of the Islamic society" as one of the most important strategies of the Umayyad leaders' actions during the cognitive warfare against the Ahl al-Bayt (peace be upon them), which was followed by them in different ways.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cognitive warfare
  • Umayyad Caliphate
  • Ahl al-Bayt (peace be upon them)
  • public opinion
  • Islamic society

Smiley face

قرآن کریم
ابن ابی الحدید، عبدالحمید(1404 ق)، شرح نهج البلاغة، محقق: محمد ابوالفضل ابراهیم، قم، مکتبة آیت‌اله المرعشی‌النجفی، چ 3، ج 20 ـ 1.
ابن اثیر، علی،(1385 ق)، الکامل فی التاریخ، بیروت، دار صادر ـ دار بیروت، چ 1، ج 13 ـ 1.
ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی،(1412 ق)، المنتظم فى تاریخ الأمم و الملوک، محقق: محمد عبد القادر عطا و مصطفى عبد القادر عطا، بیروت، دار الکتب العلمیة، چ 1، ج 19 ـ 1.
ابن سعد، محمد،(1410 ق)، الطبقات الکبری، محقق: محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیه، چ 1، ج 8 ـ 1.
ابن قتیبه دینوری، عبدالله،(1410 ق)، الإمامة و السیاسة، محقق علی شیری، بیروت، دارالأضواء، چ 1.
ابن کثیر الدمشقی، اسماعیل،(1407 ق)، البدایه و النهایه، بیروت، دارالفکر، ج 15 ـ 1.
ابن مرتضی، احمد بن یحیی، طبقات المعتزله، بیروت، دار مکتبه الحیاه، بی‌تا.
امینی، عبدالحسین،(1416 ق)، الغدیر فی الکتاب و السنة و الأدب، قم، مرکز الغدیر للدراسات الاسلامیه، چ 1، 11 جلدی.
برنال، آلونسو(1402 ش)، جنگ شناختی: حمله به واقعیت و اندیشه، مترجم: محمدحسین قربانی‌زواره، قم، شناخت‌پژوه.
بلاذری، احمد،(1417 ق)، أنساب الاشراف، محقق: سهیل زکار و ریاض الزرکلی، بیروت، دارالفکر، چ 1، ج 13 ـ 1.
بوچامپ، ناتان،(بهار و تابستان 1399 ش)، «عملیات حوزه‌شناختی؛ مفهوم جدید و جامع ارتش چین برای عملیات تأثیرمحور»، مترجم: حسین مظفری، فصلنامه مطالعات عملیات روانی"ویژه نامه جنگ‌شناختی 1"، سال پانزدهم، ش 50.
پورسعید، فرزاد(1401)، «تحلیل؛ جنگ شناختی و اصول راهنمای آن در عصر اطلاعات»، دیده‌بان امنیت ملی، ش 129، ص 91 تا 104.
جعفریان، رسول،(1389 ش)، تاریخ سیاسی اسلام، قم، دلیل ما، چ 8، ج 2 ـ 1.
-----------،(1391 ش)، حیات فکری ـ سیاسی امامان شیعه(علیهم‌السلام)، تهران، علم، چ 2.
جهانی‌پور، یاسر،(تابستان 1388)، «حدیث منزلت در منابع روایی اهل‌ سنت»، فرهنگ کوثر، ش 78.
 حیدری، محسن، سبحانی تبریزی، جعفر،(1389 ش)، حزب علوی و حزب اموی، قم، انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ 4.
خاکپور و دیگران،(پاییز و زمستان 1396)، «جستاری در راهبردهای ضد عملیات روانی امام باقر(علیه السلام)»، مبلغان، ش47، ص43 تا 64.
خطیب بغدادی، احمد،(بی‌تا)، تاریخ بغداد، محقق: مصطفی عبدالقادر عطاء، بیروت، دارالکتب العلمیه.
خوارزمی، موفق،(1411 ق)، المناقب، محقق: مالک محمودی، چاپ دوم، قم، مؤسسه النشر الاسلامی.
دینوری، ابوحنیفه احمد،(1368 ش)، اخبار الطوال، محقق: محمد عبد المنعم عامر، قم، منشورات الرضی.
ذهبی، شمس الدین،(1382 ق)، میزان الاعتدال فی نقد الرجال، محقق: علی محمد البجاوی، بیروت، دارالمعرفة للطباعة و النشر، چ 1، ج 4 ـ 1.
سید رضی، محمد،(1414 ق)، نهج البلاغه، محقق و مصحح: صبحی صالح، قم، هجرت، چ 1.
سیلور اشتاین، نااومی،(بهار و تابستان 1399)، «فضای ژئوپلیتیکی جدید در عصر اطلاعات، رویکردی مبتنی بر علم اعصاب‌شناختی (نوروساینتیفیک) به امنیت ملی»، مترجم: محمد خادمی، فصلنامه مطالعات عملیات روانی "ویژه نامه جنگ‌شناختی 1"، سال پانزدهم، ش 50.
سیوطی، عبدالرحمن،(1417 ق)، تاریخ الخلفاء، محقق: ابراهیم صالح، بیروت، دار صادر، چ 1.
شاهوردی، مجید،(1398 ش)، تهاجم فرهنگی در عصر امویان، قم، مرکز تخصصی ائمه اطهار(علیهم‌السلام).
شجاعی، محمدصادق،(آبان 1386)، «نگاهی به شناخت از منظر فلسفه، روان‌شناسی و اسلام»، معرفت، ش 119.
شهیدی، جعفر(1380)، پس از پنجاه سال: پژوهشی تازه پیرامون قیام حسین(علیه‌السلام)، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
طبری، حسن،(1424 ق)، تحفة الابرار فی مناقب الائمه الاطهار(علیهم‌السلام)، مشهد، آستانه الرضویه المقدسه، مجمع البحوث الاسلامیه.
طبری، محمد،(1387 ق)، تاریخ الامم و الملوک(تاریخ الطبری)، محقق: محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، دارالتراث، چ 2، ج 11 ـ 1.
_______،(1375 ش)، تاریخ طبری، مترجم: ابوالقاسم پاینده، تهران، اساطیر، چ5.
عابدیها، ح، کلاهدوزها، پ،(پاییز و زمستان 1395)، «فرقه مرجئه در بستر سیاست و حاکمیت امویان»، جستارهای تاریخی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال هفتم، ش 5.
عاملی، جعفر مرتضی،(1426 ق)، الصحیح من سیرة النبی الاعظم(صلی‌الله علیه و آله)، قم، دارالحدیث، چ 1، ج 35 ـ 1.
عیاشی، محمد،(1380 ق)، تفسیر العیاشی، محقق و مصحح: هاشم رسولی محلاتی، تهران، المطبعة العلمیه، چ 1، ج 2 ـ 1.
قائمی، ر، صادقی، ه، (بهار 1391)، «نقش امرای بنی امیه در ترویج نظریه جبر»، تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، سال سوم، ش 6.
کلینی، محمد،(1407 ق)، الکافی، محقق و مصحح: غفاری و آخوندی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چ 4، ج 8 ـ 1.
مجلسی، محمدباقر،(1403 ق)، بحارالانوار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چ 2، ج 111 ـ 1.
محجوب عشرت‌آبادی، حسن، شکوری مغانی، سعید(تابستان 1401)، «جنگ شناختی مدرن: از شناخت در رزم تا عرصه جنگ شناختی»، مطالعات منابع انسانی، ش 44، ص 156 تا 180.
مرادی، حجت‌اله،(بهار و تابستان 1399)، «جنگ‌شناختی بر پایه جنگ اطلاعاتی»، مطالعات عملیات روانی "ویژه نامه جنگ‌شناختی 1"، سال پانزدهم، ش 50.
مسعودی، علی،(1409 ق)، مروج الذهب و معادن الجوهر، محقق: اسعد داغر، قم، دارالهجرة، چ 2، ج 4 ـ 1.
مصباح یزدی، محمدتقی،(1391 ش)، پند جاوید، قم، انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(رحمه الله علیه)، ، ج 2 ـ 1.
 مفید، محمد،(1413 ق)، الجمل و النصرة لسید العترة فی حرب البصره، قم، کنگره شیخ مفید، چ 1.
مقدم فر، ح، محسنی آهویی، ا، (1400 ش)، جنگِ‌شناختی: علم پیروزی در نبرد ذهن‌ها، تهران، خبرگزاری تسنیم، چ 2.
منقری، نصر،(1403 ق)، وقعة صفین، قم، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، چ 2.
مهرزاد، رضا(1403)، «حافظه تاریخی و کارکرد آن در جنگ شناختی امویان علیه اهل‌بیت(علیهم‌السلام)»، تاریخ اسلام در آئینه پژوهش، سال 21، ش 2، پیاپی 57، ص 27 تا 43.
نیشابوری، مسلم،(1412 ق)، صحیح مسلم، محقق و مصحح: محمدفواد عبدالباقی، مصر، دارالحدیث، چ 1، ج 5 ـ 1.
هاچینز و دیگران،(1388 ش)، شناخت توزیع شده، مترجم: رمضانی و مهرورزی، تهران، مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی، چ 1.
هلالی، سلیم،(1405 ق)، کتاب سلیم ابن قیس الهلالی، محقق و مصحح: محمد انصاری زنجانی خوئینی، قم، الهادی، چ 1، 2 جلدی.
یعقوبی، احمد،(بی‌تا)، تاریخ الیعقوبی، بیروت، دار صادر، ج 2 ـ 1.
دوره 4، شماره 14 - شماره پیاپی 14
شماره 2(پیاپی 14)- تابستان 1404
مرداد 1404
صفحه 125-152
  • تاریخ دریافت: 21 بهمن 1403
  • تاریخ بازنگری: 11 اردیبهشت 1404
  • تاریخ پذیرش: 19 خرداد 1404
  • تاریخ انتشار: 01 مرداد 1404