رهیافتی بر جایگاه طراحی معماری و شهرسازی در فرایند سیاست‌گذاری شهری در ایران؛ ارائه مدلی نظری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، مرکز شهر اسلامی ایرانی، پژوهشکده مطالعات تمدنی صدر، دانشگاه امام حسین (ع)، تهران ایران.

2 دکتری تخصصی، گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه خاتم، تهران، ایران

چکیده

شهر محصول دوگانه طراحی-سیاست و یا محصول-فرایند است. سیاست‌گذاری عرصه مدیریتی شهر و طراحی‌های خرد و کلان، جولانگاه ایده‌پردازی و آفرینش وضعیت‌هایی جدید است. هدف از هر دو سویه، ارتقا کیفیت زیست جامعه در بستر شهری است. این کیفیت زیست مادامی میسر می‌گردد که هر دو حوزه به شکل پیوسته و متقابل عمل کرده و برهم‌کنش‌ها آن‌ها در قالب فضاها و شکل شهر مجسم گردد. مرور تجربیات گذشته در ایران بیانگر این مسئله است که اساسا طراحی مقوله منفک از فرایند‌های سیاست‌گذاری شهری در ایران بوده و سیاستگذاری نیز با وجود تاکید بر ضرورت توجه به بعد طراحانه و کیفی شهر، اما در عمل نتوانسته مکانیزم ساختارمندی را در راستای همپیوندی با عمل طراحانه در مقیاس معماری و شهرسازی پایه‌گذاری کند. نظر به این طرح مسئله، پژوهش حاضر سعی دارد تا ضمن احصاء ادبیات تخصصی سیاست‌گذاری شهری در ایران، ساختار نظری در جهت تبیین جایگاه بعد طراحی (معماری و شهرسازی) را در فرایند سیاست‌گذاری شهری ارائه دهد. پژوهش ماهیتی کیفی داشته و از طریق روش توصیفی-تحلیلی با بررسی منابع کتابخانه‌ای، اسنادی و تجربیات موجود ارائه مدلی نظری جایگاه طراحی معماری و شهرسازی در فرایند سیاست‌گذاری شهری است. یافته‌ها بیانگر این نکته است که اگر خروجی سیاست‌گذاری به‌مثابه نمودی از فرایند تمدنی یک شهر، در قالب سیاست‌های طراحی ارائه گردد، امکان مداخله طراحانه میسر بوده و با در نظر گرفتن عوامل، مولفه‌ها و ویژگی‌هایی که در روند طراحی معماری و شهرسازی نقش دارند، سیاست‌ها بدل به راهنماهای عملیاتی طراحی شود. این راهنماها در حکم حلقه واسط بین سیاست و طراحی عمل خواهند کرد و ابعاد مختلف آن در نظر گرفته می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Approach to the Role of Architectural and Urbanism in the Urban Policy-Making Process in Iran: A Theoretical Model Proposal

نویسندگان [English]

  • behzad omranzadeh 1
  • Hamed Abedini 2
1 Assistant Professor, Center for Iranian Islamic City, Sadr Institute for Civilizational Studies, Imam Hussein University, Tehran, Iran.
2 PhD, Department of Architecture, Faculty of Art and Architecture, Khatam University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The city can be seen as a dual outcome of both design and policy or as the product of a process where policymaking provides the managerial framework and design serves as a platform for creativity and generating new urban conditions at both large and small scales. The objective of both sides is to enhance urban quality of life, which is achievable only when these domains operate continuously and interactively, allowing their interplay to materialize within the spaces and forms of the city. A review of past experiences in Iran shows that design has often been treated as separate from urban policymaking processes. Despite emphasizing the importance of a qualitative, design-oriented approach, urban policy has not managed to create a structured mechanism that effectively integrates design practices at architectural and urban levels. In response to this issue, the present research aims to develop a theoretical framework to clarify the role of architectural and urban design within the urban policymaking process by reviewing specialized literature on urban policy in Iran. This qualitative study uses a descriptive-analytical approach, examining library sources, documents, and previous experiences to propose a theoretical model that defines the role of design in urban policymaking. The findings suggest that if policymaking outputs are framed as part of the civilizational process of the city through design policies, then purposeful design intervention becomes possible. Policies can be transformed into actionable design guidelines by accounting for the factors, components, and attributes central to architectural and urban design. These guidelines serve as a crucial link between policy and design, addressing the multifaceted aspects of urban development.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "Urban Policy"
  • "Urban Politics"
  • "Design Guideline". "Contemporary Architecture and Urbanism of Iran
  • "Iranian-Islamic Civilization"
  • تاریخ دریافت: 04 آبان 1403
  • تاریخ بازنگری: 01 دی 1403
  • تاریخ پذیرش: 11 دی 1403
  • تاریخ انتشار: 01 دی 1403