مقایسه تطبیقی اهمیت و دلالت مفهوم عمل در اندیشه جواد طباطبایی و رضا داوری اردکانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

پژوهشگر، پژوهشکده مطالعات تمدنی شهید صدر(ره)، دانشگاه جامع امام حسین (ع)، تهران، ایران

چکیده

رضا داوری اردکانی و جواد طباطبایی دو اندیشمند عمده معاصر هستند که در راه تدوین نظریه‌ای برای عقب‌ماندگی ایران در دوران جدید کوشیده‌اند. هر دو آنها در راه تدوین این نظریه به مسأله عمل و شاخه عملیِ حکمت در تاریخ اندیشه ایرانی توجه ویژه کرده‌اند و دوره انحطاطی برای ایران قائل شده‌اند. از دید آنها این دوره انحطاط موجب در خواب ماندن ایرانیان در سپیده‌دم تجدد و حاضر نبودن آنان در این رخداد مهم شده است. اما برای داوری و طباطبایی جوهره و علت اصلی وقوع این دوره انحطاط عدم توجه به عمل در اندیشه‌ی اندیشمندان بوده است. این بی توجهی موجب شد راهی را که در غرب برای نیل به تاریخ و آگاهی ملی، و نیز توسعه اقتصادی و اجتماعی و پیشرفت علمی پیموده شد در ایران طی نشود. تاکنون مقایسه‌ای میان دیدگاههای این دو متفکر انجام نشده است، مفهوم عمل امکان این مقایسه را فراهم می‌آورد. نخستین دستاورد پژوهش حاضر نشان دادن این نکته است که دیدگاههای این دو اندیشمند در باب اهمیت و معنای عمل با یکدیگر مشابهت جوهری دارد و این معنا از عمل را باید نقطه مشترک اجزاء ظاهراً پراکنده نظریه هر دو آنها دانست. کشف این مشابهت به فهم آراء اصلی هر دو آنها کمک شایانی می‌کند. ثانیاً در این بررسی مشخص می‌کنیم که مفهوم عمل در طول تاریخِ خود دلالت‌های متفاوتی پیدا کرده و طباطبایی و داوری با تکیه بر معنایی از عمل که به نوبه خود ریشه در تاریخ مابعدالطبیعیِ تفکر دارد به اشتراک اساسی در دیدگاههایشان رسیده‌اند. همچنین نشان می‌دهیم که مفاهیم اساسی جهان جدید نظیر تجربه، تاریخ، علم و سیاست ریشه در همین تلقی از مفهوم عمل دارند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A comparative comparison of the importance and implications of the concept of action in the thought of Javad Tabatabai and Reza Davari Ardakani

نویسنده [English]

  • Mohammad Mahdi Mirzayipour
Researcher, Shahid Sadr Research Institute, Imam Hossein University
چکیده [English]

Reza Davari Ardakani and Javad Tabatabai are two major contemporary thinkers who have tried to develop a theory for Iran's backwardness in the modern era. Both of them have paid special attention to the issue of action and the practical branch of wisdom in the history of Iranian thought in the way of formulating this theory and have considered a decadent period for Iran. From their point of view, this period of decline has caused Iranians to remain asleep in the dawn of modernity and their absence in this important event. However, according to Ardakani and Tabatabai, the essence and the main reason for the occurrence of this period of decline was the lack of attention to action in the thinking of thinkers. This neglect caused the path that was followed in the West to achieve national history and consciousness, as well as economic and social development and scientific progress, not to be followed in Iran. So far, no comparison has been made between the views of these two thinkers, the concept of action provides the possibility of this comparison. The first achievement of the present research is to show that the views of these two thinkers regarding the importance and meaning of action are essentially similar to each other and this meaning of action should be considered as the common point of the seemingly scattered components of both their theories. Discovering this similarity helps to understand the main opinions of both of them. Secondly, in this review, we specify that the concept of action has found different meanings throughout its history, and Tabatabai and Davari have reached a basic commonality in their views by relying on the meaning of action, which in turn is rooted in the metaphysical history of thought.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Underdevelopment
  • political thought
  • Iran issue
  • practical wisdom
  • تاریخ دریافت: 26 اسفند 1402
  • تاریخ بازنگری: 20 تیر 1403
  • تاریخ پذیرش: 26 آذر 1403
  • تاریخ انتشار: 01 دی 1403