تبیین مفهوم «تعارف» و تأثیر آن بر ارتقای کیفیت روابط اجتماعی شهروندی؛ نگاهی شهرسازانه در بستر تفکر اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجو مقطع دکتری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران

2 دانشیار، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران

چکیده

روابط اجتماعی شهروندی مظهر پویایی جامعه هستند و پایداری اجتماعی به سلامت آن بستگی دارد. سلامت این روابط متکی به جاری‌بودن کیفیاتی است که هر جامعه بر اساس مبانی فرهنگی- اعتقادی خویش ترسیم می‌کند. تحقق این امر در جامعه اسلامی که اساس آن بر شکل‌گیری وحدت اجتماعی است از اهمیت بیشتری برخورداراست. امروزه به دلایل تغییراتی که در شهرها در ابعاد مختلف کالبدی- فضایی، عملکردی، شیوه‌های توسعه و... رخ داده، آن کیفیات در تعاملات شهروندی کمتر مورد توجه واقع می‌شوند و شهرها با مسائلی همچون بروز ناهنجاری‌های رفتاری، افزایش آمار جرائم، افزایش انزوای اجتماعی و ... مواجه‌اند. مسئله آن است که چگونه می‌توان قابلیت تحقق و تقویت کیفیات و ارزش‌های اجتماعی- رفتاری در فضاهای شهری و بین شهروندان را ارتقاء داد؟ تحلیل پژوهش‌های صورت گرفته درباره بُعد اجتماعی شهر مفهومی به نام «آشنایی متقابل» را هویدا می‌سازد که در پاسخ‌گویی به مسئله می‌تواند قابل توجه باشد. پژوهش حاضر به دنبال آن است تا با بررسی و تحلیل محتوای متون ادبیات نظری شهرسازی و با مراجعه به آموزه‌های اسلامی و با نگاهی تطبیقی جایگاه این مفهوم را از منظر پژوهشگران شهرسازی و نیز آموزه‌های اسلامی تبیین نماید و ارتباطی که بین تحقق کیفیات روابط اجتماعی شهروندی و این مفهوم وجود دارد را روشن کند. نتیجه پژوهش حاکی از آن است که مفهوم قرآنی «تعارف» در تطبیق با مفهوم «آشنایی متقابل» به عنوان عامل محوری در شکل‌گیری تعاملات شهروندی بر مبنای کیفیات اجتماعی عمل می‌نماید و با آن رابطه مستقیم دارد، این مهم هم از منظر اسلامی و هم از منظر اندیشمندان شهرسازی قابلیت تأیید دارد.

کلیدواژه‌ها


دوره 2، شماره 8
زمستان 1402
مهر 1403
صفحه 129-154
  • تاریخ دریافت: 08 خرداد 1403
  • تاریخ بازنگری: 03 شهریور 1403
  • تاریخ پذیرش: 11 شهریور 1403
  • تاریخ اولین انتشار: 01 مهر 1403
  • تاریخ انتشار: 01 مهر 1403