آموزه «مکنت» در قرآن و تبیین فرهنگی ـ تمدنی آن

زارع خفری, ایوب; نصیری, محمد; رضایی, رمضان; اسحاقیان, جواد

آموزه «مکنت» در قرآن و تبیین فرهنگی ـ تمدنی آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ مدرسی تاریخ و تمدن اسلامی، دانشکده معارف و اندیشه اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

² دانشیار، گروه مدرسی تاریخ و تمدن اسلامی، دانشکده معارف و اندیشه اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

³ استادیار، گروه قرآن و متون اسلامی، دانشکده معارف و اندیشه اسلامی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

هدف: ازجمله اهداف علمی انتخاب این موضوع «نشان دادن ظرفیت تمدنی و تمدن‌سازی آموزه‌های دینی بویژه قرآن کریم»است. ضرورت: خوانش فرهنگی و تمدنی اصطلاحات قرآن به‌طور عام و آموزه "«مکنت»" به‌گونه‌‌‌ای خاص از مسائل مغفولِ مطالعات تمدنی به‌شمار می‌آید، بنابراین برای کشف و تبیین علمی این آموزه‌ها، انجام پژوهش‌هایی از این قبیل ضروری است. روش: این مقاله با روش تحلیلی و مستند به تفاسیر فریقین از قرآن و نیز متون تاریخی و تمدنی در پی پاسخ به سوال‌های پژوهش است. یافته‌ها: حاکی از آن است که واژگانی نظیر مُلک، امت، حکم، ولایت و ارض ساختار آموزه «مکنت» در قرآن را شکل می‌دهد و شاخصه اصلی آن ثبات و استقرار یافتگی، قدسی بودن و در جهت رشد حقیقی مردم حرکت کردن است. چنان‌که آثار آن در تأسیس نظامات و نهادهای سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و امنیتی- اجتماعی در مقیاس جهانی قابل انعکاس است. نتیجه: بازنمایی ماهیت و حقیقت تمدنِ مبتنی بر آموزه‌های دینی یعنی ایجاد معنویت خداسو، در سخن از وجهه معنوی و باطنی تمدن و نهاد‌سازی و ساختارسازی در سخن از وجهه مادی تمدن برای تحقق یافتن مقاصد الهی.

کلیدواژه‌ها