نسبت آزاد با علوم اجتماعی؛ تحول در نسبت ما با علوم اجتماعی و نسبت علوم با دیگر شئون اجتماعی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار،گروه جامعه‌شناسی، دانشگاه جامع امام حسین (ع)، تهران، ایران

چکیده

این تلقی که علوم جدید، ملهم از بنیادهای متافیزیکی است و برای تحول در آن باید مبانی دیگری را از قرآن، روایات، مجموعه‌ علوم اسلامی حوزوی و به‌خصوص از فلسفه اسلامی جایگزین آن ساخت، تلقی نادرستی نیست؛ اما اغلب گرفتار تصورات تصنعی و مکانیکی است و کمتر با ماهیت و مختصات واقعی علم تطابق دارد. لازمه‌ چنین مهمی، درک واقعی و دریافت وجودی از جهان، تمدن و علوم مدرن است، حاصل‌شدن این درک با نوعی احساس بیگانگی و غربت در جهان مدرن همراه است. انس با جهان مدرن، موجب نقد گزاره‌ای و ذهنی علوم مدرن خواهد شد؛ چنین نقدی متوجه ظواهر خواهد بود و با تمسک به بنیادهای اصلی جهان مدرن، تحول در علوم انسانی را در افق تاریخی مدرن پی‌گیری خواهد کرد. لازمه‌ دست‌یابی به تحول علم در افق انقلاب اسلامی، زندگی در مناسباتی متناسب با انقلاب اسلامی است که با اعراض از مبانی الحادی جهان مدرن همراه است. از مهم‌ترین مصادیق این بنیادهای الحادی، مناسبات انسانی سازمانی موجود، سودای مهندسی کلان، ابژه‌انگاری جهان، جوامع و دیگر انسان‌ها، سوژه‌انگاری خود و درنتیجه میل به تصرف و کنترل جوامع و انسان‌ها است. علوم اجتماعی جدید، پس از آنکه تصرف در جوامع انسانی ضرورت یافت، پدید آمد.

کلیدواژه‌ها


منابع فارسی:
امامی، سیدمجتبی (1390)، ظهور جهاد سازندگی در تجربه انقلاب اسلامی: معرّفی یک فناوری اجتماعی
نرم، ماهنامه سوره اندیشه، شماره ۵۴ و ۵۵، ۱۱۰ـ۱۰۷.
داوری اردکانی، رضا (1394)، ملاحظاتی درباره علوم انسانی و اجتماعی، نامه فرهنگستان، نشریه شماره 52 فرهنگستان علوم، به نقل از پایگاه شورای عالی انقلاب فرهنگی
داوری اردکانی، رضا (1392)، سوءتفاهم در علوم انسانی، پایگاه فرهنگ امروز
رضوی، محمد (1351)، در مفهوم علم و ارزش و رابطه‌ میان آن دو، نشریه‌ دانشکده حقوق دانشگاه تهران، شماره نهم، 158 ـ 128.
سیسموندو، سرجیو (1390)، مقدمه‌ای بر مطالعات علم و تکنولوژی، ویرایش دوم 2010، ترجمه یاسر خوشنویس، تهران: مؤسسه انتشاراتی روزنامه ایران.
طباطبایی، سیدجواد (1392)، تأملی درباره ایران جلد دوم، نظریه‌ حکومت قانون در ایران، تهران: انتشارات مینوی خرد.
کرمانی، ناظم‌الاسلام (1357)، تاریخ بیداری ایرانیان، مقدمه و بخش اول، به اهتمام علی‌اکبر سعیدی سیرجانی، تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران با همکاری انتشارات آگاه و انتشارات لوح.
لوویت، کارل (1393)، ماکس وبر کارل مارکس، ترجمه شهناز مسمی‌پرست، تهران: ققنوس.
متولی امامی، سیدعلی (1390)، سیاست‌گذاری علم در ایران؛ بررسی نسبت سیاست‌های علمی با جریان‌های فکری اجتماعی دوره قاجار، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم سیاسی و اجتماعی، دانشگاه باقرالعلوم قم.
محبوبی اردکانی، حسین (1370)، تاریخ مؤسسات تمدنی جدید در ایران، جلد اول، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
ناطق، هما (1375)،  کارنامه فرهنگی فرنگی در ایران، پاریس: خاوران.
ناطق، هما (1356)، فرنگ و فرنگی‌مآبی در کتاب الفبا، تهران: نشر امیرکبیر، جلد ششم، 72-56.
دوره 1، شماره 1
فصلنامه بهار
خرداد 1401
صفحه 133-147
  • تاریخ دریافت: 04 بهمن 1400
  • تاریخ بازنگری: 05 اردیبهشت 1401
  • تاریخ پذیرش: 25 اردیبهشت 1401
  • تاریخ انتشار: 01 خرداد 1401